Progesteron, potocznie nazywany luteiną (łac. Progesteronum) to żeński hormon płciowy o budowie sterydowej. Jest wytwarzany przez:

• Ciałko żółte w jajnikach
• Łożysko podczas ciąży
• W niewielkich ilościach przez korę nadnerczy

Główne funkcje progesteronu

Najważniejszym zadaniem progesteronu jest przygotowanie błony śluzowej macicy (endometrium) do przyjęcia zapłodnionej komórki jajowej i utrzymanie ciąży. Hormon ten:

• Umożliwia zagnieżdżenie zarodka (implantację)
• Utrzymuje grubość endometrium
• Hamuje skurcze macicy
• Przygotowuje gruczoły sutkowe do laktacji

Badanie poziomu progesteronu

Oznaczanie stężenia progesteronu jest ważne w:

• Diagnozowaniu przyczyn niepłodności
• Określaniu momentu owulacji
• Wykrywaniu ciąży pozamacicznej
• Monitorowaniu wczesnej ciąży
• Diagnozowaniu niewydolności ciałka żółtego

Dodatkowe efekty metaboliczne

Progesteron wpływa również na:

• Termoregulację - podwyższa temperaturę ciała
• Oddychanie - stymuluje ośrodek oddechowy
• Metabolizm aminokwasów - obniża ich stężenie we krwi
• Gospodarkę węglowodanową - normalizuje poziom glukozy
• Równowagę hormonalną - działa przeciwandrogennie, hamując konwersję testosteronu do dihydrotestosteronu

Progesteron a ciąża i poród

Wahania poziomu progesteronu mają istotne konsekwencje:

• Spadek progesteronu przy braku ciąży powoduje menstruację
• Gwałtowny spadek po porodzie może prowadzić do depresji poporodowej
• W medycynie stosuje się go w profilaktyce poronień i zatrucia ciążowego

Synteza progesteronu

Progesteron jest syntetyzowany z cholesterolu, który pochodzi z:

1. Acetylo-CoA (synteza de novo)
2. Lipoprotein LDL (pochodzenia pokarmowego)

W mitochondriach cholesterol jest przekształcany do pregnenolonu, który jest bezpośrednim prekursorem progesteronu. Proces ten jest stymulowany przez hormon luteinizujący (LH).

Cholesterol - szkodzi czy nie?

Cholesterol jest niezbędnym prekursorem do syntezy progesteronu i innych hormonów steroidowych. Wbrew powszechnym opiniom:

• Jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu
• Problem stanowi nie sam cholesterol, ale jego nieprawidłowe proporcje (zbyt niski HDL, zbyt wysoki LDL)
• Organizm sam syntetyzuje ok. 80% cholesterolu, tylko 20% pochodzi z diety